Jak założyć jednoosobową działalność gospodarczą?

Samodzielne prowadzenie firmy to marzenie wielu osób, a jednoosobowa działalność gospodarcza to najprostsza forma prawna, by je zrealizować. Jeśli zastanawiasz się, jak założyć własną firmę w Polsce, ten artykuł poprowadzi Cię przez kluczowe kroki.

Krok 1: Wybór kodu PKD

Pierwszym krokiem jest określenie, czym dokładnie będzie zajmować się Twoja firma. Służą do tego kody PKD (Polska Klasyfikacja Działalności). Musisz wybrać kod główny, który najlepiej opisuje Twoją działalność, oraz ewentualnie dodatkowe kody dla innych obszarów, w których zamierzasz działać. Listę kodów PKD znajdziesz na stronie internetowej GUS.

Krok 2: Rejestracja w CEIDG

Rejestracja jednoosobowej działalności gospodarczej odbywa się w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Możesz to zrobić na kilka sposobów:

Online: Najprostsza i najszybsza metoda. Wystarczy, że masz profil zaufany lub kwalifikowany podpis elektroniczny. Wypełniasz wniosek na stronie CEIDG, a system automatycznie przesyła go do odpowiednich urzędów (ZUS/KRUS, urząd skarbowy, GUS).
W urzędzie gminy: Możesz wydrukować i wypełnić wniosek CEIDG-1, a następnie złożyć go osobiście w dowolnym urzędzie gminy lub miasta.
Listownie: Wniosek możesz również wysłać pocztą. Pamiętaj jednak, że podpis na wniosku musi być potwierdzony notarialnie.

We wniosku CEIDG-1 podajesz m.in. swoje dane, nazwę firmy (może to być Twoje imię i nazwisko), adres działalności, wspomniane kody PKD, datę rozpoczęcia działalności oraz formę opodatkowania.

Krok 3: Wybór formy opodatkowania

To kluczowa decyzja, która wpłynie na Twoje przyszłe rozliczenia z urzędem skarbowym. W Polsce dla jednoosobowych działalności gospodarczych dostępne są cztery główne formy opodatkowania:

Zasady ogólne (skala podatkowa): Podatek obliczany jest według skali podatkowej (12% i 32%). Możesz odliczać koszty uzyskania przychodu. To dobra opcja, jeśli przewidujesz znaczne koszty działalności.
Podatek liniowy: Stała stawka podatku wynosi 19%, niezależnie od wysokości dochodu. Nie możesz korzystać z ulg podatkowych ani rozliczać się wspólnie z małżonkiem.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych: Podatek płacisz od przychodu, a nie od dochodu. Stawki ryczałtu są różne dla różnych rodzajów działalności (od 2% do 17%). Nie możesz odliczać kosztów uzyskania przychodu.
Karta podatkowa: To bardzo uproszczona forma opodatkowania, dostępna dla wybranych rodzajów działalności. Płacisz stałą kwotę podatku niezależnie od przychodów i kosztów.

Jeśli nie wskażesz formy opodatkowania, automatycznie zostaniesz przypisany do zasad ogólnych.

Krok 4: Rejestracja do VAT (opcjonalnie)

Nie każda firma musi być płatnikiem VAT. Obowiązek rejestracji do VAT pojawia się, gdy Twój roczny obrót przekroczy 200 000 zł, lub gdy świadczysz określone usługi (np. doradcze) lub sprzedajesz określone towary (np. metale szlachetne). Jeśli chcesz być płatnikiem VAT od początku, musisz złożyć formularz VAT-R do właściwego urzędu skarbowego.

Krok 5: Zgłoszenie do ZUS

Po zarejestrowaniu działalności w CEIDG Twoje dane zostaną automatycznie przekazane do ZUS. Masz 7 dni od daty rozpoczęcia działalności na dokonanie zgłoszenia siebie do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego na formularzu ZUS ZUA (jeśli prowadzisz tylko jedną działalność) lub ZUS ZZA (jeśli równocześnie pracujesz na etacie i zarabiasz co najmniej pensję minimalną, wtedy opłacasz tylko ubezpieczenie zdrowotne).

Pamiętaj, że przez pierwsze 6 miesięcy możesz skorzystać z tzw. „Ulgi na start” (brak składek społecznych, tylko zdrowotna), a następnie przez kolejne 24 miesiące z „Małego ZUS Plus” (niższe składki społeczne).

Dodatkowe kroki i porady:

Konto firmowe: Chociaż nie jest obowiązkowe, warto założyć oddzielne konto bankowe dla swojej firmy. Ułatwia to zarządzanie finansami i rozdzielenie ich od prywatnych.
Pieczątka firmowa: Nie jest wymagana prawnie, ale bywa przydatna w kontaktach z klientami czy instytucjami.
Księgowość: Prowadzenie ewidencji podatkowych warto zlecić ekspertom w tej dziedzinie.
Pozwolenia i koncesje: Sprawdź, czy Twoja działalność nie wymaga specjalnych pozwoleń, licencji lub koncesji (np. sprzedaż alkoholu, transport).

Założenie jednoosobowej działalności gospodarczej to proces, który wymaga uwagi na kilka formalności, ale jest w zasięgu każdego. Jeśli dokładnie przeanalizujesz każdy krok i skorzystasz z dostępnych ułatwień (jak np. profil zaufany), szybko będziesz mógł cieszyć się niezależnością, jaką daje własna firma. Powodzenia!